افغانستان ایران را حسابی به دردسر انداخت

افغانستان ایران را حسابی به دردسر انداخت

اختلافات ایران و افغانستان بر سر تقسیم منابع آبی مشترک، به ویژه رود‌های هیرمند و هریرود، با ساخت سد‌های جدید توسط افغانستان تشدید شده است؛ این اقدامات تأمین آب شرب و کشاورزی در شرق ایران را با بحران مواجه کرده و پیامد‌های زیست‌محیطی گسترده‌ای به همراه دارد.

تنش میان ایران و افغانستان در خصوص منابع آبی مشترک موضوع تازه‌ای نیست. در سال‌های گذشته، افغانستان با ساخت و بهره‌برداری از سد‌هایی همچون کمال‌خان روی رود هیرمند و بخش‌آباد روی فراه‌رود، جریان طبیعی آب را تحت تأثیر قرار داده و موجب چالش‌هایی برای ساکنان سیستان و بلوچستان و ایالت نیمروز افغانستان شده است.

یکی دیگر از منابع آبی مورد اختلاف، رود هریرود است که افغانستان پیش‌تر با احداث سد سلما، میزان ورودی آب به ایران را کاهش داده و تأمین آب آشامیدنی در خراسان رضوی را تحت فشار قرار داده بود. در حال حاضر نیز تکمیل سد پاشدان روی یکی از سرشاخه‌های هریرود، ممکن است به قطع جریان این رودخانه به داخل ایران منجر شود، مسئله‌ای که تأثیر مستقیمی بر تأمین آب مشهد خواهد داشت و از منظر حقوق زیست‌محیطی چالش‌برانگیز است.

در بسیاری از کشور‌های همسایه، قوانین مربوط به تقسیم منابع آبی رعایت می‌شود. برای نمونه، ایران در غرب کشور اجازه جریان یافتن بیش از ۳۲ رودخانه به داخل عراق را داده و در برخی موارد، تقسیم ۵۰ درصدی حقابه را اجرا کرده است. همچنین در حوزه هریرود، ایران و ترکمنستان بر سر تحویل حقابه این کشور از سد دوستی به توافق رسیده‌اند.

بااین‌حال، ایران و افغانستان تاکنون معاهده مشخصی در مورد هریرود امضا نکرده‌اند و این کشور در گذشته با آبگیری سد سلما و اکنون سد پاشدان، جریان طبیعی آب را تغییر داده است. هرچند معاهده‌ای در این زمینه وجود ندارد، اما بر اساس اصول مصوب سازمان ملل، کشور‌های دارای رودخانه‌های مرزی مشترک ملزم به رعایت حقابه پایین‌دست هستند تا حقوق زیست‌محیطی مناطق وابسته به این منابع نادیده گرفته نشود.

ازآنجاکه بخشی از تأمین آب شرب مشهد به هریرود وابسته است، ضروری است که این موضوع در سیاست‌گذاری‌های کلان افغانستان مورد توجه قرار گیرد. در غیر این صورت، پیامد‌های این تصمیم‌گیری تنها به ایران محدود نخواهد شد و کشور ترکمنستان نیز که به آب سد دوستی نیاز دارد، با مشکلاتی در بخش کشاورزی و منابع آبی مواجه خواهد شد.

 وزیر نیرو با تاکید بر اهمیت توسعه کشاورزی گلخانه‌ای در کشور گفت: بارندگی های دو شب گذشته تهران تا بیست اسفند ۱۴۰۳ تنها ۱۱ میلی‌تر به ثبت رسیده است که کفاف رفع کم آبی کلانشهر تهران را نمی‌کند.

“عباس علی‌آبادی” در نشست با اعضای کمیسیون کشاورزی، آب، منابع طبیعی و محیط زیست مجلس شورای اسلامی گفت: وزارت نیرو با وجود تداوم خشکسالی‌ها و نیز کاهش قابل توجه بارندگی در کشور به منظور تامین آب مورد نیاز در بخش‌های شرب، کشاورزی و صنعت، اقدامات ویژه‌ای را با جدیت در دستور کار خود قرار داده است.

وی درباره طرح‌های آبرسانی استان سیستان و بلوچستان، اظهار داشت: پیگیری حقابه از همسایه شرقی که مذاکرات آن توسط وزارت امورخارجه در حال انجام است از جمله اقدامات است؛ اما در  کنار آن طرح انتقال آب دریا در حال پیگیری بوده و  طرح آبخوان‌های شرقی نیز در حال اجراست.

علی آبادی با بیان اینکه مجلس شورای اسلامی روحیه خود را برای حمایت از اقدامات و طرح‌های وزارت نیرو نشان داده است، ابراز داشت: موضوع تامین آب شرب در نقاط مختلف کشور در اولویت است و لازم است در حوزه کشاورزی به سمت کشاورزی گلخانه‌ای و اصلاح الگوی کشت بریم.

وزیر نیرو با بیان اینکه چالش آب سالهاست که تداوم دارد، اضافه کرد: مشکل آب اصفهان برای اکنون نیست و مسئله‌ای تاریخی است اما نکته این است که با تدبیر و پیگیری فراوان، طرح‌های توسعه‌ای یکی پس از دیگری در حال اجراست.

وزیر نیرو در ادامه به پیشرفت‌های حاصل شده در توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر اشاره و تصریح کرد: تا پیک تابستان سال پیش رو ۳۰۰۰ مگاوات انرژی خورشیدی به مدار تولید اضافه می‌شود.

وی در ادامه از نصب ۵ میلیون کنتور هوشمند خبر داد و گفت: این امر طی ۳۰ سال گذشته انجام نشده است، اما با اقدامات آغاز شده می‎‌توان از این طریق ۱۰ هزار مگاوات بارمصرف را کاهش داد.